Gimnastyka buzi i języka na wesoło,
czyli ćwiczenia logopedyczne wspomagające rozwój mowy dziecka.

Aparat mowy składa się z trzech części: narządu oddechowego, który wytwarza prąd powietrza, niezbędny do powstawania dźwięków mowy, narządu fonacyjnego odpowiedzialnego za wytwarzanie dźwięków, oraz aparatu artykulacyjnego, do którego zalicza się znajdujące się ponad krtanią jamy: ustną, gardłową i nosową. Wymawiając poszczególne głoski musimy wykonać określone ruchy artykulatorów, a zatem wykonywana jest odpowiednia praca mięśni - każda głoska wymaga innych ruchów artykulacyjnych. Dlatego tak ważne są ćwiczenia, które usprawniają narządy mowy i wypracowują świadome oraz celowe ruchy języka, warg, żuchwy i podniebienia. Przeprowadzając ćwiczenia artykulatorów wspomagamy rozwój dziecka. Ćwiczenia te, to faza wstępna do pracy nad skorygowaniem wielu zaburzeń mowy. Bardzo istotne jest, aby były one wykonywane często i systematycznie, oraz aby dziecko miało możliwość obserwowania pracy aparatu mowy w lustrze.

ĆWICZENIA JĘZYKA

Kotki - kotek pije mleko - szybkie ruchy języka w przód i w tył, kotek oblizuje się - czubek języka okrąża szeroko otwarte wargi.
Zmęczony piesek - dziecko naśladuje pieska, który głośno oddycha i język ma wysunięty na brodę.
Szczoteczka - język to szczoteczka do zębów, która po kolei czyści zęby górne od strony zewnętrznej i wewnętrznej, a następnie zęby dolne z obu stron, język może też liczyć ząbki – czubkiem języka dotykamy każdego zęba, przy otwartej buzi
Cyrkowiec - język próbuje wykonać różne sztuczki np. górkę - czubek języka oparty o dolne zęby, środek się wybrzusza, rurkę - przez którą można wdychać lub wydychać powietrze, szpilkę - układanie wąskiego języka, wahadełko - przesuwanie języka do kącików ust w stronę prawą i lewą.
Malarz – język „maluje” podniebienie, przesuwamy językiem po podniebieniu do przodu i do tyłu (pamiętamy buzia szeroko otwarta)
Dzięcioł – język unosi się do góry, i czubkiem języka uderza w dołek w podniebieniu
Koniki - czubek języka uderza o podniebienie i opada na dół. Raz konik idzie wolno, to biegnie, parska, śmieje się: iha, iha...

ĆWICZENIA WARG I POLICZKÓW

Minki - naśladowanie min: wesołej - płaskie wargi, rozciągnięte od ucha do ucha, uśmiech szeroki, smutnej - podkówka z warg, obrażonej - wargi nadęte, zdenerwowanej - wargi wąskie.
Rybka - wysuwanie warg do przodu i rozszerzanie na końcu jak u ryb, tworząc samogłoskę o.
Zły pies - naśladowanie złego psa, unoszenie górnej wargi, wyszczerzanie zębów.
Echo - dobitne wymawianie samogłosek a, o, e, i, u, y.
Masaż warg - nagryzanie zębami wargi dolnej, potem górnej.
Baloniki - nabranie powietrza i zatrzymanie go w wydętych policzkach, przesuwanie powietrza z jednego policzka do drugiego, balon pękł - dziecko palcami uderza w policzki.
Zajęczy pyszczek - wciąganie policzków do jamy ustnej.
Motorek - parskanie wargami, naśladowanie odgłosu motoru, traktora.

ĆWICZENIA PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO

Chory krasnoludek – kasłanie z językiem wysuniętym z ust.
Balonik - nabieranie powietrza ustami, zatrzymanie w policzkach, następnie wypuszczanie nosem.
Zmarźlak - chuchanie na "zamarznięte ręce".
Śpioch - chrapanie na wdechu i wydechu.
Kukułka i kurka - wymawianie sylab: ku - ko, ku -ko, uku - oko, uku – oko, kuku - koko, kuku

ĆWICZENIA ŻUCHWY

Zamykanie i otwieranie domku - szerokie otwieranie ust, jak przy wymawianiu głoski 'a', zęby są widoczne dzięki rozchylonym wargom.
Grzebień - wysuwnie żuchwy, zakładanie i poruszanie dolnymi zębami po górnej wardze. Cofanie żuchwy, zakładanie i poruszanie górnymi zębami po dolnej wardze i brodzie.
Guma do żucia - naśladowanie żucia gumy.

Małgorzata Langa

Literatura:
- Antos D, Demel G, Styczek I, Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy, Warszawa 1978
- Chmielewska E, Zabawy logopedyczne i nie tylko - poradnik dla nauczycieli i rodziców
- Demel D, Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa 2006
- Kozłowska K, Wady wymowy możemy usunąć, Warszawa 1998

- Sachajska E., Uczymy poprawnej wymowy, Warszawa 1994

- portal internetowy logopeda.pl